Haftanın tarihine bakış

Kıbrıs'ta 1960'ta cumhuriyet kurulmasına ilişkin sorunlar giderilemedi. BM Genel Kurulu, 11-17 Aralık 1965'teki toplantılarında, Ada'da iki farklı toplumun varlığını göz ardı ederek, cumhuriyetin egemenliğini esas alan öneriyi kabul etti.

Bu arada Yunanistan istikrarsızlığa sürüklendi. 21 Nisan 1967'de Albay Yorgo Papadopulos'un öncülük ettiği albaylar, yönetimi ele geçirdi.

Bu dönemde Başbakan Süleyman Demirel ile Yunan Başbakanı Konstantin Kollias, 9 Eylül 1967'de Keşan'da, 10 Eylül'de de Dedeağaç'ta bir araya geldi. Görüşmelerde Yunanistan, Türkiye'nin, Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesini kabul etmesi durumunda, Ada'da üsler ve Batı Trakya'da tavizler verme önerisinde bulundu. Bu öneri, daha önce 1966'da Stefanopulos hükümetince de yapılmış ve Türkiye tarafından reddedilmişti. Başbakan Demirel'in öneriyi aynı şekilde reddetmesiyle görüşmeler bitti.

Türkiye'nin, geçerliliğini koruyan anlaşmaların tarafların rızası olmadan değiştirilmemesi, Kıbrıs'ta iki toplumdan hiçbirinin ötekine egemenlik kurmaması, Lozan Anlaşması ile sağlanan dengenin bozulmaması ve Kıbrıs sorununa Enosis dışında çözüm aranması konularındaki kararlı tutumuna karşın Yunanistan, Enosis'i gerçekleştirme çabalarına hız verdi. Askeri hazırlıklara girişen Yunanistan, Batı Trakya'daki Türkler üzerinde baskısını artırdı.

Bu arada, 1964 bunalımı sırasında Ada'ya geri dönen Albay Grivas'ın örgütlediği Rum Milli Muhafızları, Boğaziçi ve Geçitkale köylerinde Türkler'i imhaya kalkıştı. TBMM, 16 ve 17 Kasım 1967'de yaptığı gizli oturumlarda durumu değerlendirdi. TBMM, 19 Kasım'da ise hükümete gerekirse ülke dışına asker gönderme yetkisi verdi. Donanmanın Akdeniz'e açılmasından sonra Türkiye, Grivas'ın Ada'dan ayrılması ve 1964'ten beri Kıbrıs'a gönderilen 12 bin Yunan askerinin geri çekilmesi koşuluyla müdahaleden vazgeçebileceğini açıkladı.

ABD Başkanı Lyndon Johnson'un özel temsilcisi Cyrus Vance'nin ve BM'nin arabuluculuk çabalarıyla Yunanistan, askerlerini geri çekmeyi kabul etti. Bunalım, Türkiye ile Yunanistan'ın 2 Aralık 1967'de anlaşmaya varmalarıyla sona erdi.

Bu anlaşmadan hemen sonra Kıbrıs Türkleri, 29 Aralık 1967'de 1960 Anayasası tam anlamıyla işletilinceye kadar "Kendi yönetimlerinin kendilerince sağlanması" anlamına gelen ''Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi''ni kurdu. Geçici yönetim, bir süre sonra "Kıbrıs Türk Yönetimi"ne dönüştürüldü. Bu yönetim biçimi, "Otonom Türk Yönetimi"nin ilan edildiği 1974'e kadar sürdü.

EOKA'cı Nikos Sampson darbesinden sonra 20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış Harekatı gerçekleştirildi. 15 Kasım 1983'te de KKTC kuruldu.

- Dünya halterinin efsanesi: Naim Süleymanoğlu

Bulgaristan'ın Kırcaali kentinde, 23 Ocak 1967'de dünyaya gelen Naim Süleymanoğlu, halterdeki muhteşem performansıyla tüm otoritelerin dikkatini çekerken, "Cep Herkülü" lakabını aldı.

Halterde 16 yaşında ilk dünya rekorunu kıran Süleymanoğlu, 1984, 1985 ve 1986 yıllarında dünyada yılın haltercisi seçilirken, 1992'de Uluslararası Halter Basın Komisyonunca dünyanın en iyi sporcusu ilan edildi.

Naim Süleymanoğlu, Bulgaristan'daki baskılardan kurtulmak ve Türkiye adına müsabakalara katılmak için 1986'da Avustralya'da düzenlenen Halter Dünya Kupası sırasında Türk Büyükelçiliği'ne sığınarak iltica etti.

1988 Seul Olimpiyatları'na Türkiye adına katılabilmesi için Türk hükümetince Bulgaristan'a 1 milyon dolar ödenerek gerekli izin alındı. O tarihten itibaren Naim Süleymanoğlu, şampiyonalara milli mayoyla katıldı.

Süleymanoğlu, 1986'da dönemin başbakanı Turgut Özal ve ilgili birimlerin başarılı operasyonuyla Türkiye'ye getirildi. İlk önce İngiltere'nin başkenti Londra'ya, bir gece orada kaldıktan sonra da Türkiye'ye gelen "Cep Herkülü", uçaktan iner inmez toprağı öperek Türkiye'ye özlemini gösterdi.

Süleymanoğlu, 5'i Türkiye adına olmak üzere 7 kez dünya şampiyonluğuna ulaştı.

Başarılı sporcu Avrupa şampiyonalarında 7 altın madalya kazanarak, 46 dünya rekorunu kariyerine ekledi.

Uluslararası Halter Federasyonu (IWF) üyeliğine 2000 ve 2004 yıllarında seçilen "Cep Herkülü", karaciğer naklinin ardından tedavisinin sürdüğü Ataşehir Memorial Hastanesi yoğun bakım ünitesinde 18 Kasım 2017'de yaşamını yitirdi.

Naim Süleymanoğlu, siyaset, iş ve spor camiasından çok sayıda ismin katıldığı törenle Edirnekapı Mezarlığı'na defnedildi.

- Sanatçıların hocası Yıldız Kenter

1928'de İstanbul'da dünyaya gelen, asıl adı Ayşe Yıldız olan Kenter, İngiliz kökenli Olga Cynthia (Nadide) ile Ahmet Naci Bey'in çocuğu olarak dünyaya geldi.

Ablası Güner, ağabeyleri Nedim ve Mahmut ile küçük kardeşi Müşfik'le 7 kişilik bir ailede büyüyen Kenter, Ankara Devlet Konservatuvarı'nı bitirdikten sonra, Ankara Devlet Tiyatrosunda çalıştı.

Kenter, ABD ve İngiltere'de oyunculuk öğretiminde yeni teknikler üzerine de çalışmalar yaptı.

Usta sanatçı, 1956-1959'da çalıştığı Devlet Tiyatrosundan ayrıldıktan sonra 1 yıl Muhsin Ertuğrul ile çalıştı, daha sonra eşi Şükran Güngör ve kardeşi Müşfik Kenter ile Kent Oyuncuları topluluğunu kurdu.

Ankara Devlet Konservatuvarı, İstanbul Belediye Konservatuvarı ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümünde bölüm başkanlığı da yapan usta sanatçı, pek çok tiyatrocu yetiştirdi.

Sanatçı ayrıca Sovyetler Birliği, ABD, İngiltere, Almanya, Hollanda, Danimarka, Kanada, Yugoslavya ve Kıbrıs'ta İngilizce ve Türkçe oyunlar sergiledi.

Shakespeare, Çehov, Brecht, Inoesco, Pinter, Albee, Tenessee Williams, Alan Ayckbourn, Arthur Miller, Brian Freil, Neil Simon, Athol Fugard, Sergey Kokovkin gibi uluslararası yazarların yanı sıra Melih Cevdet Anday, Necati Cumalı, Güner Sümer, Adalet Ağaoğlu, Zeki Özturanlı, Güngör Dilmen, Muzaffer İzgü'nün oyunlarını da sahneye koyan Kenter, 1981’de "Devlet Sanatçısı" unvanı aldı.

Yıldız Kenter, kariyeri boyunca ulusal ve uluslararası birçok festivalde "En İyi Kadın Oyuncu" ödülünü kazanırken, 1995'te Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tiyatro sanatına katkılarından ötürü Onur Ödülü'ne layık görüldü. Sanatçı ayrıca, 1998'de Cumhurbaşkanlığı Büyük Kültür ve Sanat Ödülü, 1999 ve 2000'de Afife En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü aldı.

Kariyeri boyunca 100'den fazla tiyatro oyunu, film ve dizide rol alan usta sanatçı, yaşamı boyunca sahnelediği roller ve sahneye koyduğu eserlerdeki başarısıyla dikkati çekti. Kenter, 3 kez Altın Portakal Ödülü'nün sahibi oldu.

Akciğer rahatsızlığı nedeniyle tedavi gören Yıldız Kenter, 17 Kasım 2019'da yaşamını yitirdi.

- Belli başlı öteki olaylar

15 Kasım

1638- Osmanlı ordusu Bağdat'ı kuşatmaya başladı.

1889- Brezilya'da monarşi devrildi ve cumhuriyet kuruldu.

1956- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) kuruldu.

1960- Nükleer silah taşıyan ilk denizaltı USS George Washington, Güney Carolina Charleston'da suya indirildi.

1967- Kıbrıs'ta 3 Türk köyüne saldırarak işgal eden Rum tedhişçiler, 28 Türk'ü öldürdü, 200'ün üzerinde Türk kayboldu. Olağanüstü toplanan Bakanlar Kurulu, genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanları ile durumu değerlendirdi.

1969- Washington DC'de çeyrek milyon kişi Vietnam Savaşı'na karşı gösteri yaptı.

1977- Türk atlet Veli Ballı, Pakistan'da yapılan Uluslararası Atletizm Yarışmaları'nda maraton dalında birinci oldu.

1979- Yunan şilebi Evrenia ile Haydarpaşa mendireği açıklarında çarpışan Rumen tankeri Independenta'nın infilak etmesi sonucu 51 Rumen denizci öldü.

1983- KKTC ilan edildi.

2003- İstanbul'da Neve Şalom ve Beth İsrael sinagoglarına cumartesi duası sırasında eş zamanlı intihar saldırılarında bulunuldu, 25 kişi öldü.

2008- G20 ülkeleri liderleri, Washington'daki zirvede IMF ve Dünya Bankasında reform yapılması konusunda anlaştı.

2012- Türkiye'nin ilk milli ana muharebe tankı "Altay"ın ilk prototipleri, Otokar'ın Sakarya'daki fabrikasında, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın katıldığı törenle tanıtıldı.

2012- TBMM Genel Kurulu, "muharrem iftarı" dolayısıyla ilk kez birleşime ara verdi. Meclis lokantalarında muharrem orucu tutanlar için etsiz ve soğansız yemekler menüye dahil edildi.

2013- Hollanda hükümeti, Suriye'den gelebilecek saldırılara karşı bu yılın başında NATO'nun isteği doğrultusunda Türkiye'ye gönderdiği Patriot füzelerinin görev süresinin uzatılmasına onay verdi.

2015- Türkiye'nin dönem başkanı olduğu G20'nin Liderler Zirvesi Antalya'da başladı.

2016- Gaziantep Milletvekili Ümit Özdağ, MHP Merkez Disiplin Kurulu kararıyla partisinden ihraç edildi.

2017- Leonardo da Vinci'nin Hazreti İsa'yı resmettiği "Salvator Mundi" tablosu, tarihin en yüksek fiyatı olan 450 milyon dolara satıldı.

2019- İran'da benzine yüzde 300 zam yapılmasının üzerine birçok kentte başlayan ve 3 gün süren gösterilerde kamu binaları, bankalar, benzin istasyonları tahrip edildi, marketler yağmalandı. 7 bin kişi gözaltına alındı, Uluslararası Af Örgütü gösterilerde en az 208 kişinin öldüğünü açıkladı.

16 Kasım

1824- New York 5. Cadde, iş dünyasına açıldı.

1869- Süveyş Kanalı'nın açılışı gerçekleştirildi.

1918- Macaristan Halk Cumhuriyeti ilan edildi.

1922- İşgal Orduları Başkomutanı General Harrington'a yazıyla başvuran Padişah Vahdettin, İstanbul'da hayatını tehlikede gördüğünü ve İngiltere'ye sığınmak isteğini bildirdi.

1926- Hint şair Tagore, İstanbul'a geldi.

1933- ABD ve Sovyetler Birliği, diplomatik ilişkileri başlattı.

1945- Nazi sırlarını taşıyan 88 Alman bilim adamı ABD'ye ulaştı.

1945- BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) kuruldu.

1948- "Sihirli halı" operasyonu başladı ve Yahudileri İsrail'e taşıyan ilk uçak Yemen'e indi.

1960- Amerikalı aktör Clark Gable 59 yaşında öldü.

1967- Rumlar, işgal ettikleri Türk köylerini boşalttı. TBMM, konuyla ilgili gizli oturum yaptı.

1972- CHP'den ve milletvekilliğinden istifa eden İsmet İnönü, Anayasa'nın eski cumhurbaşkanlarına tanıdığı haktan yararlanarak, Cumhuriyet Senatosu'nda yemin etti ve ''İlk Tabii Senatör'' olarak görevine başladı.

1978- Türkiye'nin ilk film operatörü ve Atatürk'ün fotoğrafçısı Remzi Ar vefat etti.

1987- Yasa dışı TKP Genel Sekreteri Haydar Kutlu ile yurt dışında yaşayan TİP Genel Sekreteri Nihat Sargın, Türkiye'ye geldi. Kutlu ve Sargın, Esenboğa Havaalanı'nda gözaltına alındı.

1993- Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Lenin Müzesi'ni kapattı.

2002- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, AK Parti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül'ü hükümeti kurmakla görevlendirdi.

2005- Şair ve yazar Özdemir İnce, merkezi Lüksemburg'da bulunan Avrupa Şiir Akademisi sürekli üyeliğine seçildi.

2007- Milli Piyango İdaresi Genel Müdürü İhya Balak, makamında silahla vurularak öldürüldü.

2011- Türkiye Futbol Federasyonu, A Milli Takım Teknik Direktörü Guus Hiddink'in sözleşmesinin feshedildiğini açıkladı. Yerine Abdullah Avcı getirildi.

2013- İtalya'da 8'incisi düzenlenen "Roma Uluslararası Film Festivali"nin yarışma dalında izleyicilerle buluşan yönetmen Tayfun Pirselimoğlu'nun son filmi "Ben O Değilim", "En İyi Senaryo Ödülü"nün sahibi oldu.

2013- Bulgaristan'da Sosyalist Parti, 1984-1989 yıllarında ülkedeki Türklere karşı uygulanan asimilasyon politikası nedeniyle özür diledi.

2021 - İYİ Parti Disiplin Kurulu, oy birliğiyle, İstanbul Milletvekili Ümit Özdağ'ın partiden ihracına karar verdi.

17 Kasım

1558- İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth tahta çıktı.

1877- Rus birlikleri Kars'a saldırdı.

1913- Panama Kanalı'ndan ilk gemi geçiş yaptı.

1917- "Düşünen Adam" heykeli ile tanınan heykeltıraş August Rodin Fransa'da öldü.

1918- İngilizler, Bakü'yü işgal etti.

1922- Son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet (Vahdettin) İstanbul'u terk etti.

1922- Abdülmecit halife oldu.

1924- İlk muhalefet partisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu.

1967- TBMM ikinci kez yaptığı gizli oturumda, 18 saat 20 dakika Kıbrıs'taki son gelişmeleri görüştü.

1972- Türkiye'de ilk kadın partisi olan Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi kuruldu.

1993- Güney Afrika siyasi liderleri, ırk ayrımına son veren yeni anayasayı kabul etti.

2006- Eski Rus ajanı Aleksandr Litvinenko, polonyum-210 ile zehirlendikten sonra Londra'da kaldırıldığı hastanede öldü. Litvinenko ile son görüşenlerden İtalyan akademisyen Mario Scaramella'da da 1 Aralık'ta aynı zehir saptandı.

2011- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ABD'nin ünlü dergisi Time'ın 28 Kasım tarihli Avrupa, Asya ve Güney Pasifik baskılarında "Erdoğan'ın Yolu" başlığıyla kapak oldu.

2013- 35'inci Vodafone İstanbul Maratonu'nu Kenya asıllı Fransız atlet Abraham Kiprotich kazandı.

2013- Yükseköğretim Kurulu, demokratikleşme paketinde yer alan Roman Dili ve Kültürü Araştırmaları Enstitüsünün, Trakya Üniversitesi bünyesinde açılmasını kararlaştırdı.

2013- Türkiye, 2013-2017 dönemi için UNESCO'nun önemli organlarından Dünya Miras Komitesi üyeliğine seçildi.

2016- İçişleri Bakanlığınca, Van Büyükşehir Belediye Başkanı Bekir Kaya, Tunceli Belediye Başkanı Mehmet Ali Bul, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk ile, tutuklanan Siirt Belediye Başkanı Tuncer Bakırhan görevlerinden uzaklaştırıldı.

2018- Fransa'da ülke genelinde akaryakıt zamlarını protesto eden ve sosyal medyada örgütlenen "sarı yelekliler" meydanlarda eylem yapmaya başladı. Hükümetin vergi zammı konusunda geri adım atmaması üzerine "sarı yelekliler"e destek artarak, gösteriler ülke geneline yayıldı.

2019- Duayen tiyatro sanatçısı Yıldız Kenter, İstanbul'da, akciğer rahatsızlığı nedeniyle kaldırıldığı hastanede 91 yaşında hayatını kaybetti. "Devlet sanatçısı" unvanı da bulunan Kenter, sanat yaşamı boyunca 100'den fazla tiyatro oyunu, film ve dizide rol aldı.

2021- Azerbaycan'a asker gönderilmesine ilişkin Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi.

18 Kasım

1583- Galata'daki Saint Benoit Kilisesi'ne yerleşen Cizvitler, St. Benoit Mektebi'ni açtı.

1601- Tiryaki Hasan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Haçlı ordusunu yenerek Kanije Zaferi'ni kazandı.

1865- Mark Twain'in ilk öyküsü yayımlandı.

1912- İstanbul'da kolera salgını başladı.

1928- Walt Disney'in yarattığı çizgi film Mickey Mouse'un ilk gösterimi yapıldı.

1931- Japonlar, Mançurya'yı işgal etti.

1933- İstanbul Darülfünunu, "İstanbul Üniversitesi" olarak açıldı.

1945- "Doğan Kardeş Sanat Müsamereleri"nin ilki Tepebaşı Çocuk Tiyatrosu'nda yapıldı.

1951- Şerife Feriha Sanerk, emniyet müdürlüğüne yükselen ilk kadın oldu.

1967- Türk jetleri Kıbrıs üzerinde alçaktan uçtu. BM Barış Gücü denetimindeki Erenköy bölgesinde Türkler ile Rumlar arasında çıkan çatışma 7 saat sürdü.

1976- İspanya'da 37 yıllık diktatörlüğün ardından demokrasinin kurulması kararı alındı.

1983- BM Güvenlik Konseyi, KKTC'yi tanımadı.

1990- Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) toplandı, Paris Sözleşmesi imzalandı.

1992- Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu kabul edildi.

1999- İstanbul'daki Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Zirvesi'nde, Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı ve Hazar geçişli doğal gaz projelerine ilişkin anlaşmalar, ilgili ülkelerin devlet başkanlarınca imzalandı.

2000- Türk sanat müziğinin ünlü ismi, besteci ve ses sanatçısı Yıldırım Gürses kalp yetmezliğinden öldü.

2007- Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı'nın resmi açılış töreni, İpsala Gümrük Sahası'nda Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Yunanistan Başbakanı Kostas Karamanlis'in katılımıyla yapıldı.

2009- Araştırmacı, gazeteci-yazar Ömer Lütfi Mete yaşamını yitirdi.

2010- Fidel Castro, Küba Komünist Partisi liderliğinden kaynaklanan yetkilerini devretti.

2012- Anadolu Ajansı Arapça Haberler Koordinatörlüğünün Kahire merkezli Ortadoğu Bölge Müdürlüğü hizmete girdi.

2013- Tiyatro sanatçısı Nejat Uygur, İstanbul'da bir süredir tedavi gördüğü hastanede 86 yaşında vefat etti.

2015- Nijerya'nın Adamawa eyaletinin başkenti Yola'daki patlamada 32 kişi hayatını kaybetti, 80 kişi yaralandı.

2016- Çad'da Fetullahçı Terör Örgütü'ne ait tüm okulların Türkiye Maarif Vakfına devredilmesine karar verildi.

2016- Siirt'in Şirvan ilçesinde özel maden ocağında göçük meydana geldi. Göçük altında kalan işçileri kurtarmak için günlerce süren çalışmalarda enkaz altında kalan 16 işçinin cansız bedenine ulaşıldı.

2016- Türk Hava Yolları, "Batman V Superman: Adaletin Şafağı" filminde yaptığı reklam kampanyasıyla Altın Epica Ödülü'nü kazandı.

2017- Diyanet İşleri Başkan Yardımcılığı'na, Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Huriye Martı'nın atanmasıyla, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez bu göreve bir kadın getirildi.

2017- Olimpiyat ve Dünya Şampiyonu eski milli halterci Naim Süleymanoğlu, karaciğer naklinin ardından tedavisinin sürdüğü Ataşehir Memorial Hastanesi yoğun bakım ünitesinde 50 yaşında yaşamını yitirdi.

2018- Anadolu Ajansı